ملاحظات فقهی، اخلاقی و حقوقی اهدا و اشتراک تخمک در ایران

در مواقعی یک زوج نابارور برای درمان خود راهی جز استفاده از گامت اهدایی ندارند. اشتراک گذاشتن یا تسهیم تخمک روشی است که در آن بیمار نابارور، تحت درمان و تحریک تخمک گذاری، نیمی از تخمک های خود را در ازای گرفتن تخفیف در هزینه ی درمان به بیمار نابارور دیگری که دچار اختلال تخمک گذاری است اهدا می کند. ایران تنها کشور اسلامی است که در آن نه تنها برنامه ی اهدای تخمک رایج است، بلکه برای اهدای تخمک هزینه نیز پرداخت می شود. هدف از این بررسی، مقایسه ی اشتراک گذاشتن و اهدای تخمک از نظر اخلاقی، حقوقی و فقهی و بررسی مزایا و معایب این روش درمانی در چهارچوب ضوابط اهدا در ایران است. در این مقاله، بررسی از نظر اخلاقی درباره ی موضوع اهدا و اشتراک گذاری تخمک انجام شده است و مسائل فقهی نیز از متون اسلامی و فتاوی فقها جمع آوری شده است. مسائل اجتماعی و حقوقی با مشورت و همکاری متخصصان و حقوقدانان ارزیابی شده و مقالات، دستورالعمل ها و مطالب موجود در این زمینه مورد بررسی قرارگرفته است. در ایران اهدای تخمک مورد قبول مراجع شیعه است. از آن جایی که اشتراک تخمک نیز شباهت کاملی با روند اشتراک گذاری دارد این روش نیز پذیرفته شده است. اشتراک تخمک نسبت به اهدا، از نظر اسلامی ( نگاه و لمس)، از نظر اجتماعی (جلوگیری از اهدا تکراری)، مسائل مربوط به هزینه و تبادل پول، عوارض درمان و مشکلات مربوط به تبلیغات و واسطه ها دارای مزیت هایی است هرچند این روش معایبی نیز دارد. مثلا کاهش شانس حاملگی فرد با اهدا نیمی از تخمک هایش، چالش در رابطه با سلامت اهداکننده و هم چنین فشار روانی موفقیت درمان گیرنده در برابر شکست درمان اهداکننده ی تخمک نیز وجود دارد. معایب اشتراک تخمک با انجام مشاوره ی کامل، اعمال ناشناسی و تدوین دستورالعمل حاوی معیارهای دقیق انتخاب به اشتراک گذارنده قابل برطرف شدن است.